1- هدف، مقصدهای بازدید، محتوای آموزشی و شرکت کنندگان دوره
همانطور که استحضار دارید کمیته ایرانی اتاق بازرگانی بین‌المللی حلقه واسط این نهاد بین‌المللی با فعالان عرصه تجارت در حوزه داخلی می‌باشد و مهمترین وظیفه آن مشارکت در فرآیند سیاست‌گذاری و نیز تسهیل بازرگانی بین‌المللی است.
یکی از مهمترین ارکان این نهاد، کمیسیون حقوقی و داوری است که نقش مهمی در ترویج حقوق تجارت بین‌الملل و توسعه زیرساخت‌های نرم‌افزاری و علمی حل و فصل اختلافات (بخصوص داوری) بر عهده دارد. در کمیته ملی ایران هم کمیسیون متناظر آن وجود دارد.
توسعه تجارت بین‌المللی، خواه ناخواه امکان حدوث اختلافات در قراردادهای بین‌المللی را افزایش می‌دهد و باید برای حل و فصل آن ساز و کارهای مناسب تعبیه شود. نظام داوری اتاق بازرگانی بین‌المللی در همین راستا فعالیت می‌کند. از طرفی نیاز روز افزون حقوقدانان ایرانی فعال در عرصه تجارت بین‌الملل به دانش و تجربه عملی برای تعامل با نهادهای بین‌المللی، مدت‌ها پیش در جامعه حقوقی کشور احساس می‌شد و علاقمندان این حوزه از حقوق، مکرراً درخواست خود را برای برگزاری دوره‌های آشنایی با نهادهای داوری بین‌المللی، با کمیسیون حقوقی مطرح کرده بودند.
پس از بررسی ابعاد مختلف موضوع در کمیسیون، از بین نهادهای فعال در این حوزه، اتاق بازرگانی بین‌المللی در پاریس (به عنوان اثرگذارترین نهاد غیردولتی در حوزه بازرگانی بین‌المللی) و بخصوص نظام داوری اتاق مذکور (به عنوان مهمترین نهاد داوری تجاری بین‌المللی در دنیا) و نیز دانشکده حقوق دانشگاه پاریس 2 (سوربن) که یکی از مهمترین مراکز آموزشی در رشته حقوق در سطح جهان به شمار می‌رود، به عنوان مقصد نخست سفر برگزیده شد.
از سوی دیگر، دیوان داوری دعاوی ایران و آمریکا در شهر لاهه به عنوان بزرگترین نهاد داوری که مولود توافق دو دولت ایران وآمریکا می‌باشد برای حقوقدانان ایرانی واجد اهمیت مضاعف و خاص می‌باشد و نیز دیوان بین‌المللی دادگستری در شهر لاهه به عنوان گزینه‌های مورد نظر برای مقصد دوم سفر برگزیده شد.
ضمناً دیوان کیفری بین‌المللی که مقر آن شهر لاهه است نیز هرچند مستقیماً به حقوق تجارت بین‌المللی مرتبط نمی‌باشد، لیکن به دلیل اشتیاق حقوقدانان ایرانی برای آشنایی با این نهاد اثرگذار بین‌المللی، در فهرست مراکز موضوع بازدید قرار گرفت.
به این ترتیب کمیسیون حقوقی و داوری کمیته ایرانی ICC، تصمیم به برگزاری یک دوره آموزشی و بازدید علمی به منظور آشنایی با ساختار و فرآیندهای مهمترین نهادهای فعال در حوزه حقوق تجارت بین‌الملل و حل و فصل اختلافات به ویژه داوری بین‌المللی گرفت. در مورد اجرای تور آموزشی، یک شرکت تورهای تخصصی به نام پارسیان مسئولیت انجام امور سفر و اخذ ویزا و اقامت متقاضیان را بر عهده گرفت. نهایتاً مقرر شد متقاضیان از بین دارندگان درجه کارشناسی ارشد و بالاتر در رشته حقوق و یا قضات و وکلای فعال برگزیده و ثبت نام شوند که همین امر نیز نهایتاً محقق شد و شرکت تور پارسیان مستقیماً با متقاضیان قرارداد لازم را منعقد کرد. به این ترتیب نه کمیته ایرانی و نه کمیسیون حقوقی هیچ‌گونه ارتباط مالی و کاری با متقاضیان یا تور بر عهده نگرفتند و کلیه این امور مستقیماً بین متقاضیان و مسئولین تور انجام شد.
ضمناً دهها نفر از متقاضیان نیز به دلیل پر شدن ظرفیت ثبت نام، موفق به حضور در دوره و ثبت نام نشدند و کراراً درخواست شرکت در دوره‌های احتمالی آتی مشابه را دارند.
2- فرایند برنامه‌ریزی و اجرای دوره
ثبت نام برای دوره از دی ماه سال 1393 آغاز و در فرودین 1394 به اتمام رسید. طی این مدت 38 نفر از حقوقدانان از جمله وکلا، مشاوران حقوقی، قضات و دانشجویان نسبت به ثبت نام اقدام نمودند. موسسه صنعت و سفر پارسیان موفق به اخذ ویزای شینگن از طریق سفارت کشور فرانسه برای هر 38 نفر گردید. برنامه‌ریزی این دوره با همکاری موسسه صنعت و سفر پارسیان از اردیبهشت ماه 1393 شروع گردید. برنامه‌ریزی اجرایی به عهده موسسه نام‌برده و برنامه‌ریزی محتوایی و علمی به وسیله اعضای کمیسیون حقوقی کمیته ایرانی صورت پذیرفت. پس از اخذ ویزا و الباقی مراحل اجرایی سرانجام دوره از تاریخ شنبه 8 خرداد 1394 به مدت یک هفته آغاز گردید.
3- نهادهای هماهنگ‌کننده و همکار در برگزاری دوره
مهمترین نهاد هماهنگ‌کننده و همکار در این دوره دبیرخانه کمیته ایرانی بوده که حمایت‌های لازم را معمول داشته است. علاوه بر این، مرکز امور حقوقی بین‌المللی و شعب آن در پاریس (آقای ضمیری) و لاهه (آقای زاهدین) مسئولیت هماهنگی با اتاق بازرگانی بین‌المللی، دانشگاه سوربن، دیوان داوری ایران وآمریکا و دیوان کیفری بین‌المللی را بر عهده داشتند. نام‌بردگان با نهایت همکاری و با دقت تمام کلیه همکاری‌ها و هماهنگی‌های لازم را انجام دادند که البته شایسته تقدیر و تشکر است.
4- گزارش سفر
4-1- گزارش سفر پاریس
4-1-1- نشست تخصصی آشنایی با اتاق بازرگانی بین‌المللی و مرکز داوری ICC
در اولین روز ورود به پاریس جلسه‌ای با حضور گروه بازدیدکننده و دو نفر از اعضا و دبیر کمیسیون حقوقی در محل سالن اجتماعات یکی از هتل‌ها در مرکز شهر پاریس تشکیل گردید.
در این جلسه دبیر کمیسیون در خصوص هدف این سفر و برنامه‌های پیش بینی شده در آن توضیحاتی را ارائه نمودند. ایشان همچنین در خصوص نهاد داوری تجاری در عرصه بین‌المللی و همچنین جایگاه و نهادهای زیر مجموعه و عملکرد این نهادها در ساختار اتاق بازرگانی بین‌المللی، مواردی را بیان نمودند و توضیح دادند که داوری اتاق بازرگانی بین‌المللی یکی از نهادهای زیر مجموعه اتاق بازرگانی بین‌المللی و بزرگترین و معتبرترین نهاد بین‌المللی داوری در حوزه داوری تجاری است. نقش موثر این نهاد در رشد و ترویج داوری بر کسی پوشیده نیست. ایشان همچنین نکاتی را در خصوص کارکرد و عملکرد کمیته‌های ملی اتاق بازرگانی بین‌المللی و همچنین کمیته ایرانی عنوان نمودند.
در پایان اعضای گروه سوالات خود را از دبیرکمیسیون مطرح نمودند.
4-1-2- بازدید از مرکز داوری اتاق بازرگانی بین‌المللی
در تاریخ 11 خرداد 1394 مصادف با 1 ژوئن 2015 با هماهنگی‌های به عمل آمده، گروه از اتاق بازرگانی بین‌المللی واقع در شهر پاریس بازدید نمود. این بازدید با استقبال آقای ژولیوه مشاور عمومی دیوان داوری اتاق بین‌المللی بازرگانی همراه بود.
جلسه در سالن اجتماعات ساختمان ICC با حضور آقای ژولیوه و معاون ایشان تشکیل گردید. آقای ژولیوه طی سخنانی ضمن خوش آمد گویی و اظهار خرسندی از اشتیاق حقوقدانان ایرانی به حوزه داوری، درخصوص چگونگی تشکیل و عملکرد اتاق بازرگانی و جایگاه آن در عرصه بین‌المللی سخنانی ایراد نمودند. سپس نکات تخصصی مهمی را در خصوص دیوان داوری ICC و کارکرد آن در عرصه بین‌المللی مطرح نمودند. در پایان، اعضای گروه سوالات خود را در خصوص دیوان داوری از جمله چگونگی عضویت در دیوان و چگونگی طرح دعوا و پرداخت هزینه‌های داوری با توجه به موقعیت خاص ایران به واسطه اعمال تحریم مطرح نمودند. آقای ژولیوه نیز تا حد امکان به پرسش‌های مطروحه پاسخ دادند. اغلب شرکت‌کنندگان با تسلط به زبان انگلیسی مستقیماً با سخنرانان گفتگو می‌کردند و نیازی به ترجمه نبوده است.
4-1-3- بازدید از دانشکده حقوق دانشگاه سوربن
پس از بازدید از اتاق بازرگانی بین‌المللی، گروه با توجه به هماهنگی‌های به عمل آمده در محل دانشگاه سوربن (پاریس 2) مستقر گردید. جناب آقای دکتر فرانسوا عاملی استاد دانشگاه سوربن میزبان گروه در این بخش بودند. ایشان ضمن خیرمقدم نکاتی را در خصوص رشته حقوق در فرانسه و تحصیل در مقاطع مختلف بیان نمودند. ایشان همچنین نکاتی را در خصوص شغل‌های مرتبط با رشته حقوق و تجارت بین‌الملل و چگونگی وکالت و قضاوت در فرانسه، بیان نمودند. در مورد رابطه دیرینه نظام حقوقی ایران و فرانسه نیز مباحثی مطرح گردید. سپس اعضای گروه به بخش دیگری از دانشگاه سوربن (ساختمان اصلی) راهنمایی شد. در این قسمت راهنمای فرانسوی زبان گروه در خصوص سابقه تاریخی و چگونگی تشکیل دانشگاه سوربن از آغاز تا کنون و رشته‌های علمی که در آن تدریس می‌شده و می‌شود مواردی را بیان نمودند. گروه از سالن اجتماعات اصلی سوربن نیز بازدید نمود و اطلاعات موسعی در این خصوص به وسیله راهنما به گروه ارائه گردید.
4-2- گزارش سفر لاهه
4-2-1- بازدید از دیوان کیفری بین‌المللی
با توجه به هماهنگی‌های به عمل آمده با مسئولان این نهاد، جلسه‌ای با حضور مشاور حقوقی دیوان آقای دکتر هیراد ابطحی و مشاور دادستان دیوان تشکیل گردید. آقای دکتر ابطحی در خصوص چگونگی شکل‌گیری دیوان کیفری و وظیفه آن توضیحاتی به شرکت‌کنندگان ارائه دادند. مشاور حقوقی مواردی را نیز در خصوص وظایف دیوان و اهم پرونده‌هایی که به دادستانی ارجاع شده بود ارائه نمودند. یکی از اعضای دبیرخانه دیوان نیز مطالب خوبی درباره تاریخچه دیوان ارائه نمودند.
4-2-2- بازدید از دیوان داوری ایران و آمریکا
در پایان برنامه از دیوان دعاوی ایران و آمریکا به عنوان یکی از مهمترین و تأثیرگذارترین نهادهای داوری در حقوق بین‌الملل بازدید به عمل آمد. در این بازدید طی هماهنگی‌های به عمل آمده، آقای دکتر حسین پیران مشاور ارشد دیوان، در خصوص چرایی و چگونگی تشکیل دیوان، بیانیه الجزایر، چگونگی انتخاب اعضای دیوان، تشکیل جلسات و شرکت‌کنندگان، تعداد پرونده‌های رسیدگی شده و موضوعات پرونده‌ها مواردی را بیان نمودند. همچنین آقای زاهدین نماینده جمهوری اسلامی ایران در دیوان نیز مواردی را در تکمیل مباحث آقای پیران بیان نمودند.
5- دستاوردها، انتظارات و پیشنهادها
-دستاوردها
• آشنایی با دیوان بین‌المللی داوری ICC و نحوه عملکرد آن و به طور کلی داوری تجاری در سطح بین‌المللی و با استاندارد‌های بین‌المللی
• آشنایی با نهادهای داوری بین‌المللی مشابه مانند دیوان داوری ایران - آمریکا
• آشنایی شرکت‌کنندگان با فضای حقوقی حاکم بر کشور‌های اروپایی به ویژه مراجع حقوقی بین‌المللی
• آشنایی شرکت‌کنندگان با فضای حاکم بر دانشگاه‌های فرانسوی به ویژه سوربن
کمیسیون حقوقی و داوری کمیته ایرانی ICC
